Câu là tổ chức lời nói nhỏ nhất diễn đạt một ý trọn. Xét về ngữ pháp thì câu có chủ ngữ và vị ngữ, có thể có trạng ngữ. Tuy vậy có những câu có phần nhiều hơn một chủ ngữ và vị ngữ có tên gọi là câu ghép. Để thấu suốt hơn về câu ghép là gì, phân loại và tác dụng của câu ghép trong tiếng Việt.
Cùng iLagi tìm hiểu nào.
1. Câu ghép là gì?
Câu ghép là câu có rất nhiều vế nối lại cùng nhau. Mỗi vế câu đều có cấu tạo giống câu đơn (có đủ chủ ngữ, vị ngữ) và lột tả một ý có liên kết khăng khít với ý của những vế câu khác.
Câu ghép là trình trạng khá khó khăn về phương diện lý thuyết. Có mọi cách định nghĩa câu ghép là gì. Theo wikipedia thì nhiều khả năng định nghĩa về câu ghép như sau: câu ghép là câu do nhiều vế câu nối lại, thường mọi người ghép hai vế tạo nên câu ghép.
Mỗi vế câu có cấu tạo giống một câu đơn (câu không bị bỏ sót một cụm chủ– vị), cùng lúc bày tỏ một ý có giao hợp gắt gao với ý của các câu khác. Câu ghép không thể thiếu từ hai cụm chủ vị trở lên.
Có thể thấy có hàng chục luận điểm không giống nhau, sự khác nhau trong cách hiểu, sự khác nhau trong cách sắp xếp. Chưa kể câu ghép ởi vì có từ 2 vế trở lên nên các vế trong cầu nên có mối liên hệ cùng nhau một cách chính đáng.
Có mọi cách nối các vế lại cùng nhau tuy nhiên về căn bản thì có 3 cách chính: nối không qua khâu trung gian, nối bằng cặp từ hô ứng, nối bằng giao hợp từ. Biện pháp được chọn trong sách giáo khoa nhằm tạo sự thuận lợi và có lợi. Vì lý do đó theo sách giáo khoa câu ghép được giới hạn chỉ trong tình huống:
- Những câu ghép có hai cụm chủ vị toàn bộ và hai cụm chủ vị này nằm ngoài nhau, không bao chứa nhau.
- Chọn các giao hợp từ nối vế câu hay thấy nhất và khám phá kiểu giao hợp mà chúng có khả năng diễn đạt.
Câu ghép được ứng dụng để kết nối các vấn đề có sự kết nối với nhau về nghĩa. Thay vì sử dụng nhiều câu đơn, dùng câu ghép sẽ giúp tăng cường hiệu quả nghe, hiểu cho thính giả, người đọc sách điện tử.
2. Tác dụng của câu ghép trong tiếng Việt
- Câu ghép giúp mọi người sẽ tránh khỏi hiện tượng bị hụt ý. Song song đó nó nhấn mạnh ràng, đầy đủ ý nghĩa câu bạn nên diễn đạt.
- Trong tiến trình trò chuyện, những thời khắc có những ý dài nếu dùng câu đơn thì sẽ làm thông tin trở thành không tập trung và phát ngôn thiếu sự ngắn gọn, trang nhã.
Trong lúc này, dùng cho câu ghép sẽ giúp bạn bắt giữ gọn điều, đặc biệt là các vấn đề có mối liên can cùng nhau về ý nghĩa. Từ đó giúp thính giả dễ hiểu và dẫn đến hữu hiệu trò chuyện tốt.
3. Ví dụ về câu ghép? Đặt câu ghép
Để điều tra làm sáng tỏ hơn về định nghĩa câu ghép là gì thông tin xin đem ra ví dụvề câu ghép để người đọc dễ tưởng tượng.
Ví dụ:
+ Những ý nghĩ ấy tôi chưa lần nào ghi lên giấy, vì hồi ấy tôi không hề hay biết ghi và hiện tại tôi không nhớ rõ hết.
Trong câu nảy sinh 3 cụm chủ vị, các cụm chủ vị cũng không bao chứa nhau. Ở cụm chủ vị duy trì và thứ hai được kết nối với nhau bằng dấu phẩy; cụm chủ vị thứ 2 và ba kết nối với nhau bằng giao hợp từ vì, và.
+ Cảnh quan xung quanh tôi đều biến đổi, vì chính lòng tôi hiện sở hữu sự biến chuyển lớn: ngày nay tôi đến trường.
Trong câu trên có thể thấy có 3 cụm chủ vị, các cụm c– v không bao chứa nhau. Rõ ràng: cảnh quan xung quanh tôi / / đều biến đổi, vì chính lòng tôi / / hiện có sự chuyển biến lớn: ngày nay tôi / / đến trường. Đây chính là câu ghép.
4. Phân loại câu ghép? Câu ghép có mấy loại?
Trong câu ghép chúng ta có khả năng sắp xếp ra thành 5 loại chủ đạo gồm có: câu ghép chính phụ, câu ghép đẳng lập, câu ghép hỗn hợp, câu ghép hô ứng và câu ghép hệ thống. Mỗi loại câu ghép có thể có mục tiêu và cách dùng sự khác nhau.
4.1 Câu ghép đẳng lập
Câu ghép đẳng lập là câu ghép gồm có hai vế câu có giao hợp ngang hàng, tự do vào nhau. Các câu trong câu ghép đẳng lập được kết nối bằng giao hợp từ đẳng lập vì lẽ đó mối liên hệ giữa chúng khá không chặt chẽ.
4.2 Câu ghép chính phụ
Câu ghép chính phụ là câu ghép được kết nối với nhau bằng giao hợp từ hoặc một cặp từ hô ứng (định nghĩa theo wikipedia). Cũng có hai vế không khác gì câu ghép đẳng lập tuy nhiên những vế trong câu ghép chính phụ lại có giao hợp cần dựa vào lẫn nhau, được kết nối cùng nhau bằng giao hợp từ chính phụ do vậy mối liên hệ trong câu ghép loại này thường rất chặt.
4.3 Câu ghép hô ứng
Câu ghép qua lại là phương pháp gọi khác của câu ghép hô ứng, là câu ghép mà ở giữa hai vế câu luôn có kiểu giao hợp hô ứng. Mối liên hệ giữa những vế câu này rất khăng khít, chẳng thể tách các vế ở trong câu ra thành những câu đơn.
4.4 Câu ghép chuỗi
Câu ghép chuỗi là câu ghép có hai vế trở lên. Giữa các vế của câu ghép loại này có giao hợp hệ thống, tức theo dạng kể ra bởi vậy mọi người mới có cách gọi tên kiểu câu ghép này vậy là.
Giữa các vế câu được tách khỏi nhau bằng các dấu câu, là vì dấu chấm (.), dấu phẩy (,) và dấu hai chấm (:). Và chúng cũng chỉ kết nối cùng nhau bằng dấu chứ không áp dụng từ kết nối.
4.5 Câu ghép hỗn hợp
Câu ghép hỗn hợp là giữa các vế của câu ghép hỗn hợp có mối liên hệ tầng bậc, có hàng chục kiểu giao hợp về ngữ pháp. Chẳng hạn như: cho dù tôi đã khuyên nó nỗ lực ăn học kỹ càng tuy nhiên nó không nghe bởi thế ngày nay nó vẫn không việc làm. Ở thí dụ này có ba vế câu, giữa những vế câu đó chứa hai kiểu giao hợp ngữ pháp trở lên.
Trên đây iLagi đã chia sẻ với bạn câu ghép là gì.