Đạo đức thể hiện nét đẹp trong cách điệu sống của một người hiểu biết và rèn luyện ý chí theo các bậc tiền nhân về các quy tắc cư xử, các đường lối tư duy thanh tao tốt đẹp. Vậy, đạo đức và pháp luật có gì khác nhau?
Cùng iLagi tìm hiểu nào.
1. Đạo đức là gì?
Đạo đức là một từ Hán Việt, được sử dụng từ xa xưa để chỉ một thành tố trong tính cách và giá trị của một con người. Đạo là con đường, đức là tính tốt hoặc những công trạng tạo nên. Khi nói một người có đạo đức là ý nói người đó có sự tập luyện thực hành các lời răn dạy về đạo đức, sống tiêu chuẩn và có nét đẹp trong đời sống và tâm hồn.
Đạo đức có thể được nhìn thấy theo các góc độ sau:
Nghĩa hẹp: Đạo đức thể hiện nét đẹp trong phong cách sống của một người hiểu biết và rèn luyện ý chí theo các bậc tiền nhân về các quy tắc xử sự, các đường lối tư duy thanh tao tốt đẹp.
Nghĩa rộng hơn: Nghĩa bao quát hơn, đạo đức trong một cộng đồng thể hiện qua những quy tắc xử sự được áp dụng từ việc hợp với đạo lý xưa nay và phong tục của địa phương, cộng đồng đó. tạo thành nét đẹp truyền thống văn hóa.
Nghĩa rộng: Đạo đức của cả một xã hội hay được xét đến khi xã hội đó bị hỗn loạn và thiếu tiêu chuẩn. khi đó những bậc trí giả sẽ định ra những tiêu chuẩn căn bản nhất để tạo dựng nên nền tảng đạo đức. Khi đã đạt đạo đức cơ bản nhất thì đó là đạo đức xã hội. Từ đó học tập đi lên thành các thành phần cao cấp hơn.
2. Vai trò của đạo đức
Đạo đức có nhiệm vụ rất lớn trong đời sống xã hội, trong đời sống của con người, đạo đức là vấn đề thường xuyên được đặt ra và xử lý nhằm đảm bảo cho cá nhân và cộng đồng hiện hữu tăng trưởng. Sống trong xã hội, người ta ai cũng phải suy xét về những yếu tố đạo đức để tìm ra những con đường, cách thức và phương tiện công việc nhằm kết hợp ích lợi của mình và cộng đồng, từ đó đảm bảo cho sự hiện hữu, tăng trưởng của chính mình và cộng đồng.
Trong sự vận động tăng trưởng của xã hội thế giới con người suy cho cùng nhân tố kinh tế là cái Chủ yếu quyết định. tuy vậy, nếu như tuyệt đối hóa cái “chủ yếu” này thành cái “duy nhất” thì sẽ dẫn tư duy và hành động đến những lầm lạc đáng tiếc.
Sự tiến bộ của xã hội, sự tăng trưởng của xã hội không thể thiếu vai trò của đạo đức. Và khi xã hội thế giới con người có giai cấp, có áp bức, có bất công, chiến đấu cho cái thiện đẩy lùi cái ác đã trở thành ước mơ, khát vọng, đã trở thành chất men, thành động lực kích thích, cổ vũ nhân loại vượt lên, xốc lên. Đạo đức đã trở thành mục đích đồng thời cũng là động lực để phát triển xã hội.
Nhiệm vụ của đạo đức còn được biểu hiện thông qua các chức năng căn bản của đạo đức: chức năng điều tiết hành vi, chức năng giáo dục, chức năng nhận thức như đã trình bày ở phần trên.
Ngày nay để tạo ra xã hội mới, con người đang cần có những con người mới. Những chúng ta phát triển toàn diện cả đức và tài. tuy vậy, cần quan tâm trong quan hệ giữa đức và tài hôm nay, Chủ tịch Hồ Chí Minh luôn luôn chú ý, nhắc nhở con người phải xem trọng cả tài và đức nhưng phải thu thập đức là gốc. Bởi lẽ tài năng chỉ có thể tăng trưởng bền vững trên nền của đức và tài năng chỉ có thể hướng thiện trên gốc của đức.
3. Sự kết nối giữa đạo đức và pháp luật
Đạo đức là những chuẩn mực mà xã hội thừa nhận nó để điều tiết hành vi của con người.
Pháp luật cũng thế, nhưng pháp luật là do nhà nước - giai cấp thống trị lập ra để bảo về giai cấp mình, bảo vệ nhân dân, bắt buộc chúng ta ở trong hoàn cảnh đó phải xử xự như vậy.
Pháp luật ban hành dựa trên những chuẩn mực đạo đức, những tập quán, hành vi mà chúng ta xử xự, chấp nhận nó. Pháp luật là đạo đức nhưng đạo đức chưa hẳn là pháp luật.
VD: Pháp luật hôn nhân gia đình cấm những người có quan hệ trong phạm vi 3 đời kết hôn với nhau.
ở ngoài xã hội cũng vẫn chưa có ai chấp nhận những người này được kết hôn với nhau.
Tuy vậy yếu tố khác biệt nhất ở đây đó là:
Đạo đức do chúng ta thừa nhận, những hành vi bị xem là vô đạo đức không bị chủ thể nào áp dụng các cách thức làm chế tài. Vì mỗi chúng ta xem xét mỗi hành vi đó dưới nhiều góc độ khác nhau, vào quan niệm chủ quan của họ.
Pháp luật đã được nhà nước ban hành không thể không mọi người ở trong hoàn cảnh đó phải xử sự như vậy. vì thế hành vi bị xem là trái luật sẽ bị chủ thể - Nhà nước áp dụng các cách thức làm chế tài, nó mang tình giáo dục những người khác trong xã hội và nhờ có pháp luật xã hội của con người có sự công bằng, công bằng.