Dân chủ là hình thức tổ chức thiết chế chính trị của xã hội dựa trên việc thừa nhận nhân dân là nguồn gốc của quyền lực, thừa nhận nguyên tắc công bằng, tự do và quyền con người.
Cùng iLagi tìm hiểu nào.
1. Dân chủ là gì?
Dân chủ là hình thức tổ chức thiết chế chính trị của xã hội dựa trên việc thừa nhận nhân dân là nguồn gốc của quyền lực, thừa nhận nguyên tắc công bằng, tự do và quyền con người.
Dân chủ cũng được vận dụng vào tổ chức và hoạt động của những tổ chức và thiết chế chính trị cụ thể. Là hình thức tổ chức chính trị của Nhà nước, dân chủ xuất hiện cùng với sự xảy ra của Nhà nước, như vậy dân chủ là một phạm trù lịch sử.
Cũng giống như các biểu hiện khác của hình thái ý thức xã hội, dân chủ do tồn tại xã hội quyết định, do phương thức sản xuất vật chất của xã hội quyết định; và vì lẽ đó, trình độ của phương thức sản xuất khác nhau tất yếu dẫn đến sự không giống nhau về trình độ dân chủ (mức độ thực hiện dân chủ và dân chủ hoá trong xã hội). Dân chủ biến đổi và tăng trưởng luôn luôn cả về chất và lượng trong từng giai đoạn phát triển của lịch sử xã hội thế giới con người.
Tuy vậy, dân chủ với tính cách là thành quả xã hội, là giá trị giá trị nhân văn trước hết được sinh ra từ phương thức tổ chức hợp tác sản xuất vật chất và cấu kết cộng đồng giữa người với người thì đã xuất hiện ngay từ xã hội cộng sản nguyên thuỷ. Và vì lẽ đó, với ý nghĩa này, dân chủ sẽ tồn tại và tăng trưởng cùng với sự hiện hữu và tăng trưởng của chúng ta, là một trong những phương thức tồn tại của con người Ngay cả khi Nhà nước đã biến mất.
2. Các hình thức dân chủ và mối quan hệ giữa chúng
2.1 Các hình thức dân chủ
Dân chủ trực tiếp và dân chủ đại diện là hai hình thức biểu hiện của cùng thực thể dân chủ, cả hai hình thức này đều đóng một nhiệm vụ quan trọng bảo đảm cho việc thực hiện dân chủ, là hai hình thức không thể thiếu được của việc quản lý, điều hành, làm chủ và thực thi quyền lực của nhân dân. Việc vận dụng chúng hoàn toàn dựa vào tình hình nhất định.
2.2 mối quan hệ giữa hình thức dân chủ đại diện và hình thức dân chủ trực tiếp
Giữa hai hình thức này có mối quan hệ biện chứng tác động qua lại và chuyển hoá cho nhau. Để làm được dân chủ đại diện thì phải cần đến dân chủ trực tiếp, chẳng hạn việc bầu cử chọn lựa ra các đại biểu Quốc hội hay đại biểu Hội đồng nhân dân, nghĩa là trước khi mỗi công dân chuyển giao quyền lực của mình cho người đại diện, những đại biểu dân cử và cho Nhà nước thì họ đã phải thực hiện dân chủ trực tiếp bằng cách:
- Tham gia vào hội nghị hiệp thương nhân dân để lựa chọn các ứng cử viên hoặc thông qua tiếp cận trực tiếp với một hay một vài ứng cử viên mà mình sẽ lựa chọn;
- Bằng việc bỏ phiếu kín, trên nguyên tắc phổ thông đầu phiếu, công bằng, công khai và minh bạch, để chọn lựa cho mình một đại biểu ưu tú dựa trên ý chí quyết định của chính mình. ngược lại, đến lượt mình, các đại biểu Quốc hội (nghị sĩ) khi thực hiện quyền lực của công dân (cử tri) giao cho thì lại cần phải dựa trên phương thức dân chủ trực tiếp, nghĩa là tham gia một cách trực tiếp và thể hiện ý chí của mình trong việc lập pháp cũng như các đầu việc chính khác của Nhà nước.
Chế độ xã hội của Việt Nam dựa trên nền dân chủ đại diện, nhưng vẫn chưa có nghĩa đấy là hình thức dân chủ duy nhất, bởi vì bản thân dân chủ đã luôn luôn bao chứa trong nó cả hai hình thái tồn tại và chỉ có như vậy thì dân chủ mới thực hiện theo đúng nghĩa hoàn chỉnh của nó, mà cần phải thấy rằng chính hình thức dân chủ trực tiếp là nội dung, là cái quyết định đối với nền dân chủ đại diện này.
Chỉ khi nào cấp độ dân chủ trực tiếp được hiện thực hoá một cách đầy đủ, đạt kết quả tốt và sâu rộng thì đấy chính là tiền đề quan trọng cho việc thực hiện tốt hình thức dân chủ đại diện và nền dân chủ đại diện.
3. Quyền dân chủ là gì ?
Quyền dân chủ chính là những yêu sách, nhu cầu nội tại của mỗi cá nhân, với nhân cách là công dân đối với các nguyên tắc, các tiêu chuẩn pháp lý dân chủ trong một thiết chế xã hội dân chủ nhằm bảo đảm sự tham gia một cách tự do, bình đẳng và hoàn chỉnh vào các công việc của Nhà nước và tất cả đời sống xã hội của chúng ta.
Quyền dân chủ thực chất chính là yêu sách về công bằng chính trị và xã hội của mỗi cá nhân trong mối quan hệ với Nhà nước, bảo đảm cho cá nhân khả năng hành động theo ý mình, cho sự tự quyết định và làm chủ ý chí của mình mà vẫn chưa có hại cho người khác, và vì thế cho khả năng giải phóng toàn diện những khả năng thực chất người của mỗi người. Ph.Ẳngghen khẳng định:
“Từ sự công bằng của mọi người với tư cách là những con người, rút ra cái quyền có một thành quả ngang nhau về chính trị và xã hội cho toàn bộ mọi người, hay tối thiểu là cho công dân trong một nước, hay cho mọi thành viên trong xã hội”.
Như vậy, quyền dân chủ trước hết là quyền chúng ta, thêm nữa, nó nhấn mạnh Đáng chú ý đến các quyền về chính trị như là khả năng và điều kiện tiên quyết để thực hiện hoàn chỉnh các quyền con người căn bản khác. Bởi vì, sự giải phóng về chính trị là điều kiện tiên quyết đối với mọi sự giải phóng khác của con người, bình đẳng về chính trị là tiền đề của mọi sự công bằng.
Trên đây là tư vấn của chúng tôi về dân chủ là gì. Nếu còn vấn đề, chưa rõ hoặc cần hỗ trợ pháp lý khác bạn vui lòng liên hệ bộ phận tư vấn pháp luật online để được giải đáp.