GDP là thông số trọng yếu trong việc nhận xét tổng quan một nền kinh tế ở một thời điểm nhất định. chỉ số này được sử dụng rộng lớn khi đề cập về tài chính, tuy nhiên vẫn còn rất phần đông người chưa hiểu rõ GDP là gì? Ý nghĩa và cách tính thông số GDP?
1. GDP là gì?
GDP là viết tắt của cụm từ tiếng Anh Gross Domestic Product, nghĩa là tổng hàng hóa nội địa hay tổng sản phẩm quốc nội. đây chính là một chỉ tiêu sử dụng để đo đạc tổng thành quả thị trường của tất cả các hàng hoá và dịch vụ cuối cùng được sản xuất ra trong phạm vi một lãnh thổ quốc gia trong một thời kỳ nhất định (thường là 1 năm hoặc 1 quý).
Để hiểu về GDP bạn phải nắm rõ những ý sau:
- GDP là chỉ tiêu đo đạc tổng giá trị thị trường: Tức là GDP sẽ cộng rất nhiều loại sản phẩm thành một chỉ tiêu duy nhất về giá trị của hoạt động kinh tế bằng việc dùng giá thị trường. Bởi giá thị trường biểu thị số tiền mà người dùng sẵn sàng chi trả cho các hàng hoá không giống nhau nên nó phản ánh chuẩn xác thành quả của những hàng hóa này.
- GDP biểu thị một cách hoàn chỉnh toàn bộ các sản phẩm được sản xuất ra trong nền kinh tế và được bán hợp pháp trên các thị trường. tuy vậy, GDP không tính những sản phẩm được sản xuất ra và bán trong nền kinh tế ngầm như các kiểu dược phẩm bất hợp pháp. Những loại rau củ quả nằm trong các shop thuộc một phần của GDP tuy vậy nếu bạn tiêu sử dụng rau củ quả trong vườn nhà thì lại không nằm trong GDP.
- Sản phẩm và dịch vụ được tính trong GDP gồm có những hàng hoá hữu hình (thực phẩm, ôtô, áo quần...) và những dịch vụ vô hình (cắt tóc, khám bệnh, lau nhà...).
- GDP chỉ bao gồm giá trị của những hàng hoá và dịch vụ cuối cùng, không tính thành quả của những hàng hóa trung gian.
- GDP bao gồm mọi sản phẩm và dịch vụ được sản xuất ra trong thời kỳ hiện tại, không gồm có những hàng hóa được sản xuất ra trong lịch sử.
- GDP tính theo phạm vi lãnh thổ kinh tế. Lãnh thổ kinh tế của một đất nước được quan niệm gồm có các cơ quan hoạt động sản xuất - kinh doanh dưới hình thức một đơn vị, cá nhân, hộ gia đình thường trú.
- GDP phản ánh giá trị sản xuất thực hiện trong một khoảng thời gian rõ ràng, thường là một năm hoặc một quý.
2. GDP bình quân đầu người là gì?
GDP bình quân đầu người (GDP per capita) là chỉ tiêu thống kê kinh tế thể hiện kết quả sản xuất kinh doanh tính bình quân trên đầu người của một đất nước trong một năm.
GDP bình quân đầu người của một quốc gia tại một thời điểm cụ thể có thể được tính bằng việc thu thập GDP của đất nước tức thời chia cho tổng số dân của đất nước cũng tại thời điểm đó.
Chỉ số GDP bình quân đầu người cao tỷ lệ thuận với mức thu nhập cũng giống như đời sống của người dân ở đất nước đấy. tuy vậy, một số đất nước có chỉ số GDP cao chưa chắc đã là quốc gia có mức sống cao nhất.
3. Các yếu tố ảnh hưởng đến GDP
GDP chịu ảnh hưởng của nhiều yếu tố khác nhau thuộc phạm vi lãnh thổ của đất nước đấy. tuy vậy có 3 yếu tố liên quan nhất định đến chỉ số GDP. Cụ thể:
Dân số
Dân số là nguồn phân phối lao động cho xã hội để tạo ra của cải vật chất và tinh thần, tuy nhiên cùng lúc đó là đối tượng tiêu thụ các hàng hóa, loại hình dịch vụ do chính chúng ta tạo ra.
Vì vậy, dân số và GDP có mối quan hệ tác động qua lại và không thể tách rời. Dân số chính chính là yếu tố giúp cho bạn đơn giản tính toán GDP bình quân đầu người của một quốc gia tại một thời điểm nhất định.
FDI
FDI (tiếng Anh là Foreign Direct Investment) là thông số đầu tư trực tiếp nước ngoài, một hình thức đầu tư dài hạn của cá nhân hoặc tổ chức nước này vào nước khác bằng cách thiết lập nhà xưởng sản xuất, cơ sở bán hàng.
Đây chính là một nhân tố trọng yếu trong quá trình tạo ra sản phẩm vì FDI sẽ bao gồm tiền bạc, vật chất, phương tiện sản xuất, cơ sở hạ tầng và các công việc xã hội liên quan. Như vậy FDI sẽ có những mặt tác động đến việc tính toán thông số GDP.
Lạm phát
Lạm phát là sự tăng mức giá chung một cách liên tục của hàng hóa và dịch vụ theo thời gian và sự mất giá trị của một loại tiền tệ nào đó. đây là một thông số rất được quan tâm trong lĩnh vực kinh tế. Quá trình kinh tế của một đất nước mong muốn tăng trưởng ở cấp độ cao thì phải chấp nhận lạm phát với một mức độ cụ thể.
Tuy vậy, khi lạm phát tăng cao quá mức cho phép, nó sẽ gây ra sự ngộ nhận cho sự phát triển GDP và dẫn đến khủng hoảng kinh tế. Có rất nhiều lý do dẫn đến lạm phát và nhà nước luôn phải có các chính sách nhằm làm chủ lạm phát.
4. Cách tính thông số GDP
Thông số GDP được tính toán theo nhiều công thức không giống nhau, mỗi công thức sẽ có một công thức riêng biệt.
Tính GDP theo công thức chi tiêu (tính tổng chi tiêu)
Đây được xem là một trong các phương pháp tính GDP chính xác nhất. Theo đấy, GDP của một quốc gia sẽ được tính bằng cách lấy tổng tất cả số tiền mà các hộ gia đình trong quốc gia đấy sử dụng để mua sắm và sử dụng dịch vụ. phương pháp tính như sau:
GDP = C + G + I + NX
Trong đó:
- C (Chi tiêu của hộ gia đình): bao gồm tất cả các chi tiêu cho sản phẩm và dịch vụ của hộ gia đình.
- G (Chi tiêu của chính phủ): Là tổng chi tiêu cho giáo dục, y tế, an ninh, giao thông, dịch vụ, chính sách…
- I (Tổng đầu tư): Là tiêu sử dụng của các người đầu tư, bao gồm các khoản chi tiêu của doanh nghiệp về trang thiết bị, nhà xưởng…
- NX (cán cân thương mại): Là “xuất khẩu ròng” của nền kinh tế. NX = X (xuất khẩu [export]) – M (nhập khẩu [import]).
Tính GDP theo phương pháp khoản chi (tính theo thu nhập)
Theo công thức này, GDP có thể được tính bằng cách tính tổng tiền lương, tiền lãi, lợi nhuận và tiền thuê sinh ra trong nền kinh tế trong nước. công thức tính như sau:
GDP = W + I + Pr + R + Ti + De
Trong đó:
- W (Wage): tiền lương
- I (Interest): tiền lãi
- Pr (Profit): lợi nhuận
- R (Rent): tiền thuê
- Ti (Indirect tax): thuế gián thu (loại thuế không trực tiếp đánh vào thu nhập và tài sản của người nộp thuế mà đánh một cách gián tiếp thông qua cái giá sản phẩm và dịch vụ)
- De (Depreciation): phần hao mòn (khấu hao) tài sản cố định
Tính GDP theo công thức sản xuất
Xét về góc độ sản xuất, tổng sản phẩm quốc nội (GDP) chính là tổng tất cả thành quả gia tăng của nền kinh tế một đất nước trong một thời gian cụ thể. vì vậy, phương pháp này còn được nhắc đến là phương pháp giá trị gia tăng. phương pháp tính:
GDP = giá trị tăng thêm + Thuế nhập khẩu
Hoặc
GDP = giá trị sản xuất – chi phí trung gian + thuế nhập khẩu
Trong đó, thành quả tăng thêm của từng ngành kinh tế có thể là: thu nhập của người sản xuất, tiền công, bảo hiểm, thuế sản xuất, khấu hao tài sản cố định, thành quả thặng dư, các thu nhập khác…